Ballady, utwory jednoczęściowe i rozbudowane, należą do kanonu literatury fortepianowej, a zarazem do najpiękniejszych i najbardziej nowatorskich dzieł Chopina. To w nich, obok scherz czy Fantazji f-moll op. 49, kompozytor zrealizował własną, romantyczną koncepcję formy muzycznej i wypracował nowe środki ekspresji, w pełni odpowiadające estetyce romantyzmu.
Komponując cztery ballady Chopin stworzył całkowicie nowy, par excellence romantyczny gatunek w historii muzyki - balladę instrumentalną, fortepianową. Przed Chopinem istniała ballada wokalna (względnie wokalno-instrumentalna), rozkwitająca szczególnie w epoce średniowiecza (Machaut), a także w okresie romantyzmu (Schubert).
W czasach Chopina ballada była postrzegana jako ważny gatunek w poezji (Goethe, Mickiewicz, Heine), odznaczający się niezwykłymi tematami, aurą tajemniczości i fantastyki, swoistym nastrojem. Bez wątpienia ballady Chopina nawiązywały w ogólnej idei do wielkiej poezji romantycznej, a zwłaszcza - do ballad Mickiewicza, nie posiadały jednak żadnych poświadczonych przez kompozytora treści i programów literackich (mimo to niektórzy komentatorzy skłonni byli im je przypisywać). Pewien wpływ mogła także wywrzeć na Chopina romantyczna ballada wokalna.
Ballady Chopina (w kolejności powstania):
- Ballada g-moll op. 23, komponowana w latach 1835(1?)-1836, wydana w 1836r.
- Ballada F-dur op. 38, 1839 r., wydana 1840
- Ballada As-dur op. 47, 1841, wydana w tym samym roku
- Ballada f-moll op. 52, 1842-43, wydana 1843
Ballady Chopina - niczym wielkie "poematy fortepianowe" - na wzór poezji łączą żywioł epicko-dramatyczny z elementami lirycznymi. Mają formę swobodną, wolną od klasycznych norm, indywidualną i niepowtarzalną w każdym z utworów. Wspólny dla wszystkich ballad jest narracyjny, "opowiadający" charakter otwierających je tematów (nierzadko poprzedzonych wstępem) oraz tendencja do wyrazowych przeobrażeń tematów. Istotną rolę w większości ballad pełnią rozbudowane kody jako kulminacja formy i ekspresji. Zauważyć można też oddziaływanie formy sonatowej (w postaci kontrastu tematycznego i pracy tematycznej), a także techniki wariacyjnej.
W Balladzie g-moll Chopin w twórczy sposób nawiązał do elementów tradycyjnej formy sonatowej. Ballada F-dur, dedykowana Robertowi Schumannowi, opiera się na dramatycznym zderzeniu dwóch kontrastujących tematów. W dość zagadkowej pod względem formy i jednocześnie pełnej blasku Balladzie As-dur doszukiwano się echa ballady "Lorelei" Heinego. Ballada f-moll przynosi bogactwo techniki wariacyjnej i silnie zaznaczony ton refleksyjny, typowy dla późnych dzieł kompozytora.
Chopin to niewątpliwie największy mistrz ballady instrumentalnej. W tej dziedzinie miał niewielu naśladowców i kontynuatorów, spośród których wymienić można Ferenca Liszta, Johannesa Brahmsa, Gabriela Fauré, Juliusza Zarębskiego, Edvarda Griega i Claude'a Debussy'ego.